Ấn tượng chùa Xiêm Cán của người Khmer


 Toàn cảnh chùa Xiêm Cán nhìn từ trên cao

Chùa Xiêm Cán thuộc xã Hiệp Thành, thành phố Bạc Liêu, tỉnh Bạc Liêu. Đây là một ngôi chùa của người Khmer, có kiến trúc giống những ngôi chùa Khmer khác ở Trà Vinh và Sóc Trăng. Tuy không phải là ngôi chùa cổ nhất, nhưng có thể coi chùa Xiêm Cán là một trong những ngôi chùa Khmer được liệt vào danh sách những ngôi chùa lớn, đẹp và lộng lẫy nhất trong hệ thống chùa Khmer tại vùng Nam bộ. Chính vì vậy, chùa Xiêm Cán luôn tạo được một ấn tượng khó quên trong lòng du khách mỗi khi đến tham quan.

Được xây dựng vào cuối thế kỉ 19, đầu thế kỉ 20, chùa Xiêm Cán mang đậm lối kiến trúc Angkor của dân tộc Khmer, thể hiện ở những họa tiết trang trí độc đáo nơi những mái vòm, bức tường, các hàng cột và cầu thang. Đối với những ngôi chùa Khmer, khu chánh điện thường được quay về hướng Đông vì họ cho rằng con đường tu hành của đức Phật đi từ Tây sang Đông.

Giữa khuôn viên chùa, gian chính điện nổi bật lên vẻ đẹp lộng lẫy, trang nghiêm. Bên trong chính điện là hai hàng cột cao to nâng đỡ mái chùa. Được cấu trúc thành nhiều tầng lớp chồng lên nhau, mái chùa tạo ra khoảng không gian cao vút như một chóp tháp. Gian chính điện là gian trang trọng nhất và cũng thiêng liêng nhất, có tượng Phật lớn ngự trên cao. Bốn bức tường trang trí rất nhiều bức bích họa, hình vẽ Đức Phật từ lúc sinh ra cho đến khi nhập cõi niết bàn.


 Chùa mang kiến trúc Angkor, thể hiện họa tiết những không gian mái vòm, tường, các hàng cột và cầu thang 

Không chỉ là ngôi chùa nổi tiếng với phong cách nghệ thuật lẫn kiến trúc độc đáo, chùa Xiêm Cán còn được biết đến là nơi lưu giữ và hình thành nên nhiều nét đẹp văn hóa trong đời sống tâm linh của đồng bào dân tộc người Khmer.
Đối diện ngôi chính điện là cột trụ biểu với hình tượng của rắn 5 đầu, dùng để thắp nến vào những ngày lễ, ngụ ý giáo lý Phật pháp soi sáng cho nhân loại, giúp mọi người sống hướng thiện như chính loài rắn đã được thuần phục. Còn sa la là nơi để các sư sãi nghỉ ngơi và cũng là nhà hội của các tín đồ Phật giáo Khmer. Ở sa la này, cũng có trang trí nhiều bích họa, hoa văn về công việc và cuộc đời của Đức Phật. Đặc biệt, trong các hạng mục nơi đây, du khách sẽ bắt gặp những hàng cột có đắp nổi phù điêu hình các tiên nữ và những quái vật. Theo triết lý của người Khmer Nam bộ, đó là những chướng ngại đối với Phật tử trên bước đường tu thành chánh quả.

Với người Khmer, chùa là nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng, bảo tồn bản sắc dân tộc, thờ phụng hài cốt ông bà quá cố… Do đó mà họ sẵn sàng đem hết công sức, của cải để xây dựng chùa, tu bổ chùa mặc dù cuộc sống không mấy dư dả. Đây cũng chính là lí do vì sao mà ngôi chùa ngày càng lộng lẫy, hoàn hảo.

Song song cùng điều này, cái làm nên nét đẹp trong đời sống văn hóa tâm linh của đồng bào Khmer chính là các tập tục và quan niệm trong đời sống văn hóa tinh thần. Mỗi tập tục và mỗi quan niệm đều thể hiện rất rõ nét tín ngưỡng Phật pháp để hướng con người ta đến cái chân, thiện, mỹ. Ví dụ như tập tục con trai lớn lên phải vào chùa tu hành để báo hiếu công ơn dưỡng dục của cha mẹ.


 Khắp các công trình kiến trúc trong chùa, du khách sẽ dễ dàng bắt gặp nhiều tượng rắn thần Naga 5 đầu

 

Trong thời gian ở chùa, người con trai sẽ được các nhà sư giảng dạy kinh Phật, chữ viết phổ thông (Việt – Khmer), kỹ năng sống, nhạc ngũ âm… Sau thời gian tu tập tại chùa, người con trai sẽ hoàn tục trở lại gia đình và đem những gì học được ở chùa phục vụ cho xã hội.

Ngoài tập tục trên, người Khmer còn có quan niệm “sống vào chùa gửi thân, chết vào chùa gửi cốt”. Do đó khi chết không địa táng như bao dân tộc khác mà đem vào chùa hỏa thiêu rồi lấy cốt gửi vào tháp cốt. Quan niệm này có ngụ ý người sau khi chết sớm hôm sẽ được nghe kinh Phật, kề cận bên ánh hào quang của Phật để nhanh về cõi niết bàn.

Bằng những tập tục và quan niệm trong đời sống văn hóa tâm linh, tín ngưỡng Phật pháp. Khi đến tham quan chùa Xiêm Cán, du khách có thể thấy rõ một sắc thái văn hóa riêng biệt của người Khmer đang từng ngày được gìn giữ, phát huy. Với kiến trúc đẹp, không gian yên tĩnh và tuổi đời hơn một thế kỷ, ngôi chùa sẽ tạo cho bạn những ấn tượng khó quên khi đến tham quan./.

Công Đạt